erdenebat@montsame.mn
2023-05-29 02:06:02
УИХ-ын 57 гишүүний дэмжлэг хэрэгтэй саналууд
Ингэж хууль өөрчлөгдсөнөөр ажлын хэсэгт орсон Ардчилсан нам “Ерөнхийлөгчийг УИХ-аас томилно. Ерөнхий сайд танхимынхаа гишүүдийг томилж чөлөөлнө. УИХ-ын сонгуулийг холимог тогтолцоог Үндсэн хуульд оруулна“ гэсэн санал. Мөн “Ерөнхий сайд УИХ-ын гишүүн байж болно. Засгийн газрын бусад гишүүнийг УИХ-ын гишүүдээс томилохгүй” гэсэн Ерөнхийлөгчийн гаргасан саналыг авч үзэх үүд хаалга нээгдэв бололтой.  Эдгээр санал хоёрдугаар хэлцүүлэгт орсон. Гэвч Үндсэн хуульд нэмэлт оруулах хувилбар УИХ-ын 57 гишүүний дэмжлэг авсан байх ёстой гэж хуулиар тогтоосон “Үндсэн хуулийн нэмэлтийн алтан босго”-ыг давж чадахгүй бүдэрсэн байдаг. Эдгээр зарчмын зөрүүтэй санал эргэж авагдах ч УИХ-ын 57 гишүүнээр дэмжүүлэх “Үндсэн хуулийн нэмэлтийн  алтан босго” давах ёстой саналууд болон хувирав бололтой. Эдгээр нөхцөл байдлыг тооцож хууль тогтоогчид  эрх зүйн өөрчлөлтийг хийсэн болов уу. УИХ- энэ саналуудыг дэмжих юм байна гэсэн ойлголт нийгэмд гарч ирлээ. Энэ бол сайн хэрэг.
1322 өдөр
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн онцлог
Ер нь ерөнхийлөгчийн институц бий болсон (1993 он)-оос хойш өнгөрсөн 26 жилийн хугацаанд 61 удаа УИХ-ын баталсан хууль бусад шийдвэрт хэсэгчилсэн болон бүрэн хэмжээний хориг тавьжээ. Түүнээс гуравны нэг буюу 20 хоригийг УИХ хүлээн авсан юм байна. Харин  бусдыг нь хүлээн аваагүй гэж  судлаач  хууль зүйн ухааны доктор  П.Амаржаргал хэлсэн байна. Түүний энэ талаар хийсэн судалгааны бүтээл удахгүй хэвлэгдэх ажээ. Ерөнхийлөгчийн хориг гэдэг нь Үндсэн хуулийн онолын хувьд хууль тогтоох байгууллага (УИХ)-д гүйцэтгэх засаглалаас өгч байгаа сануулга гэж  дэр нэр дурдсан судлаач (МҮОНТ) байр сууриа  илэрхийлэхдээ хэлжээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хувьд УИХ-ын баталсан хууль бусад шийдвэрт хориг тавьдаг өнцгөөс харавал гүйцэтгэх засаглалд багтах жишээний. Харин хууль санаачилдаг гэх мэт өөрийн онцлогтой юм байна. Үндсэн хуульд Ерөнхийлөгчийг засаглалын аль хэлбэрт багтахыг нь хэлж өгөөгүй гэнэ. 
1329 өдөр
Ерөнхийлөгчийн хоригоос ард нийтийн асуулга хүртэл
Ард нийтийн санал асуулгын тухайд авч үзвэл бидний мэдэх зүйл, хуримтлуулсан туршлага бага, өнгөрсөн хугацаанд энэ талаар болсон үйл явдал явцуу хүрээн ( 1945 онд явуулсан гэх)-д байх жишээтэй. Одоо  хэрэглэх гэж байгаа  ард нийтийн санал асуулгыг шууд ардчиллын нэг хэлбэр гэж үздэг аж. Ирээдүйд энэ хуулийг амьдралд маш олон удаа хэрэглэх нь тодорхой. Тэр талаас нь авч үзвэл ард нийтийн санал асуулгыг араасаа маш олон муу үр дагавар гаргах байдлаар энэ хуулийг хэрэглэж болохгүй болов уу. Тийм учраас “бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй, бүлээн усаар угаавал хиргүй” гэдэгчлэн алдаа бага гаргах (болж өгвөл гаргахгүй) үүднээс эхнээс нь сайн ярилцаж зохион байгуулах хэрэгтэй болов бололтой. Уг нь Үндсэн хуулийн нэмэлтийг ард түмнээс асуух хэрэгтэй болсон тул ард нийтийн санал асуулгын хуулийг анх удаа хэрэглэх хэрэгцээ шаардлага гарлаа. 
1343 өдөр
Долоон хүний тав нь сарын дунджаас доогуур цалин авдаг
Нийгмийн даатгалын ерөнхий газар (НДЕГ)-т  энэ оны хоёрдугаар улиралд нийт 41.9 мянган аж ахуйн нэгж, байгууллага (ААНБ)-ын 675.9 мянган ажиллагчид НДШ төлжээ. Шимтгэл төлөгчдийн 67.4 мянга нь 320000 төгрөг хүртэл, 89.1  мянга нь 320001-500000 төгрөг, 209.1  мянга нь 500001-900000 төгрөг, 148.7  мянга нь 900001-1300000 төгрөг, 42.0  мянга нь 1300001-1500000 төгрөг, 119.6  мянга нь 1500001 төгрөгөөс дээш цалинтай байсан аж.Салбараар  нь авч үзэхэд уул уурхай, олборлолтын салбарынхны сарын дундаж цалин хамгийн өндөр 2.6 сая төгрөг байна. Харин хөдөө аж ахуй, ой, загас агнуурын мэргэшсэн ажилтных 615.3 мянган төгрөг буюу хамгийн бага гарчээ. Нэг ажилтанд ногдох сарын дундаж цалин 2019 оны  хоёрдугаар улирлын байдлаар 1.2 сая төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 135.6  мянган төгрөгөөр (2018 оны дөрөвдүгээр улирал) өссөн байна. 
1350 өдөр
Саналын томьёоллыг УИХ батална
Ард нийтийн санал асуулгын зардал дээрхийн нэгэн адил олны анхаарлын төвд байна. Энэ талаар анх “Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн хэмжээний зардал гарна” гэж эрх баригчид мэдэгдсэн. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн төсвийг  2017 онд 14,9 тэрбум төгрөг гэж баталсан юм билээ. Харин анхны санал хураалтаар гурван нэр дэвшигчийн хэн нь ч 50 дээр нэмэх нэг хувийн санал аваагүй тул дахин санал хураасан. Дахин санал хураахад долоон тэрбум төгрөг нэмж зарцуулсан аж. Гэтэл Сонгуулийн ерөнхий хороо (СЕХ) ард нийтийн санал асуулга явуулахад 29 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэсэн тооцоог УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд танилцуулсан нь бусдын нүдийг орой дээр нь гаргасан гэж хэлж болно. Зардал тойрсон яриа үүгээр хязгаарлагдаагүй. Улсын төсөв тодотгоно, тодотгохгүй Засгийн газрын нөөцөд ийм хэмжээний мөнгө байхгүй гэх мэтээр хүрээгээ тэлэв бололтой. 
1354 өдөр