Эрдэнэбат.Г
erdenebat@montsame.mn
2023-06-08 04:21:38
Элслээ төгслөө дараа нь...
Төр засгийн удирдлага тодорхой хүрээнд 1970-аад оны төгсгөл рүү салбар салбарын боловсон хүчин, түүний бүтцийн талаар ярилцажээ. Гэтэл  гадаад харилцааны салбарт нэг угсааныхан давамгайлах шинж тэмдэг илэрсэн гэх. Бүр тухайн үеийн өндөр албан тушаалтны таван хүүхэд энэ чигэлээр мэргэжил эзэмшсэн буюу бэлтгэгдэж байгаа нь тодорхой болсон гэнэ. Тухайн салбарт алдагсан орон зайг тэнцвэржүүлэх гарц хайж, үр дүнд 1980-аад оноос   10 төгсөгчдийн дунд судалгаа хийн  нэр бүхий онц сурлагтнуудыг энэ чиглэлийн шалгалт өгүүлэн гадаад харилцааны мэргэжилтэн бэлтгэдэг сургуульд элсүүлж  “цус” сэлбэсэн байх жишээтэй. Энэ үйл явдлын оролцогчид өнөөдөр   салбарынхаа том мэргэжилтнүүд сайд, дарга болсон  гэдэг.
1815 өдөр
Нүдэнд харагдан гарт баригдах Таван толгой
Тус компаний гүйцэтгэх захирал Б. Ганхуяг “ 2018 онд 1,2 их наяд төгрөгийн борлуултат хийхээр төлөвлөсөн. Харин эхний таван сард 770 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийгээд байна. Үлдсэн саруудад төлөвлөгөө давж 1,4 их наядад хүрэх болов уу гэсэн төсөөлөлтэй болоод байна. Компани 2017 онд 461 тэрбум төгөргийн ашигтай ажилласан. Энэ мөнгийг хувьцаа эзэмшигч 2 сая 511 мянган иргэнд хуваагаад үзэхэд нэг хүнд 30 орчим мянган төгрөг ногдохоор байгаа юм. Энэ оны ашгийг ирэх 2019 онд тараахад ногдол ашиг өнгөрсөн оныхоос давах нь урьдчилсан тооцоо гарсан” хэмээн ярьсан байна. Монгол Улсын 2 сая 511 мянган иргэн гэдэг маань бидний нэрлэж зашиснаар 1072 ширхэг хувьцааг хэлж байна. Энэ хувьцаанаас ахмадууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд Засгийн газарт борлуулах замаар, оюутанууд сургалтын төлбөр төлөх хэлбэрээр ашгаа хүртээд байгаа аж. Харин 2012 оноос хойш төрсөн хүхдүүд одоогийн байдлаар хараахан хувьцаа эзэмшээгүй байгаа гэнэ.
1818 өдөр
Эмийн хөнгөлөлт эмийн сангуудыг тойрсон хэрүүл
Харин Монгол Улсын  иргэн бүр эрүүл мэндийн даатгал (ЭМД)-д албан журмаар заавал даатгуулах үүрэгтэй гэж хуульчилсан байна. Энэ нь эрүүл мэндийн даатгалыг сайн дураараа төлнө гэсэн ойлголт байхгүйг би, чи, та бидэнд сануулж байгаа эрх зүйн ойлголт гэнэ.  Эрүүл мэндийн даатаглын сангаас хөнгөлөлттэй эм олгохоос гадна хорт хавдрыг хөнгөвчлөх хими туяаны эмчилгээ, өндөр өртөгтэй мэс засал гээд томоохон үйлчилгээ авч болдог сайн талтай. Энэ талын үйлчилгээ авч байгаа өвчтнүүдээс одоохондоо гомдол гараагүй байгаа  гэж эмийн салбарынхан хэлж байна.  Ер нь даатгуулагч даатгалын шимтгэлээ төлсөнөөр жилд хоёр сая төгрөгийн даатгалын тусламж, үйлчилгээг авах боломжтой.  Харин  өвдөхгүй, тусламж үйлчилгээ аваагүй тохиолдолд таны миний даатгал гэр бүлээс нь хэн нэг нь яаралтай өндөр өртөгтэй хагалгаанд орох болвол тэр гишүүнд шилжүүлэн  ашиглах хувилбартай хуульчилжээ. 
1831 өдөр
Ерөнхий сайдын хэлсэн үг Засгийн газрын гаргасан шийдвэр
Монголчууд чих нүд хоёрын хооронд дөрвөн хуруу зай бий гэж хэлдэг. Тэгвэл томоохон төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх шийдвэр гаргах, хийж бүтээх тэгэхдээ “хүний нүдэнд харагдаж гарт баригдтал хийх”   хоёрын хооронд түүнээс бага зай гаргаж чадвал үр дүн өндөр гарах магадлалтай. Иргэдийн хувьд өнөөдөр гарсан шийдвэрийн үр дүнг маргааш  нэхдэг муу заршилтай. Түүнийг тосон авч хөөрөгдөх бэлэн бааз  суурь манайд элбэг. Энэ бүхнийг даван туулж Засгийн газар гаргасан шийдвэрийнхээ  ард нь гарна. Харин энэ бүхний ард гарсан байхад тэдний улс төрд байх орон зай тэлж  иргэд, хувийн хэвшлийнхний  төрд алдарсан итгэл, сэтгэл сэргэнэ.   Засгийн газар  хийж бүтээнэ гэдгээ хэллээ. Хийж бүтээхээ хэлэлцэж шийдвэрлэх нь хийх ажлын 50 хувь нь болдог  гэдэг. Энэ өнцгөөс харвал засаг 2018-2021 оны хооронд хэрэгжүүлэх  ажлынхаа талыг амьжуулсан юм  биш үү.  
1840 өдөр
Цалин багатай сувилагч, мөнгөгүй Засгийн газар
 Тухайлбал арилжааны банкны 20 жилийн хугацаатай, жилийн 8 хувийн хүүтэй, зээлтэй сувилагчийн төлбөрийг таван жил тутамд зээлдүүлэгч банк, зээлдэгч иргэн хоёр эргэн авч үздэг. Түүнийг  зээлийн хүүний дарамт, үндсэн зээлийг буруулах гол хэрэгсэл болгон ашигладаг байвал иргэдийн амжиргаанд тустай анхны том алхам болно. Ийм жишгээр цалингийн болон хэрэглээний зээлийг авсан өдрөөс эхлэн төлж дуустал, өндөр хүүтэй олгож байгаа  зээлийн хүүгийн нөхцөлийг өөрчилж жил улиран өнгөрөх тутам хүү, үндсэн төлбөр зэрэг буурдаг зээл, зээлийн хүүгийн тогтолцоотой болгохнь чухал зүйл болоод байна. Хэрэв ийм боломжтой  бол зээлийн хүүд бөхийсөн сувилагч нарын нуруу бага боловч тэнийх боломж нээгдэнэ.
1842 өдөр
Улсын хэмжээнд 409 мянган га талбайд үр тариа тарина
Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар баримтлах бодлого хэмээх баримт бичгийг 2015 онд УИХ-ын 104 тоот тогтоолоор баталсан байдаг.Бодлогын баримт бичгийн гурав дугаарт газар тариалангийн талаар хүрэх түвшинг маш тодорхой зааж өгсөн байна. Тухайлбал  эдийн засгийн үр ашигтай, хөрсний үржил шимд ээлтэй таримал, сортыг нутагшуулах, бүс нутгийн хөрс, цаг уурын онцлогт тохирсон ирээдүйтэй, баталгаажсан таримлын үрийн хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлийн үрээр хангах, үр, сортын тариалан, үрийн аж ахуйн тогтолцоог сэргээн хөгжүүлнэ. Ингэхийн тулд усны хайгуул, судалгаанд тулгуурлан гадаргын болон бороо, цасны усыг хуримтлуулах, услалтын системийн ашиглалтыг сайжруулах, усалгаатай тариалангийн талбайн хэмжээг нэмэгдүүлнэ гэхчилэн олон арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхээр  заасан аж.
1844 өдөр
Улирлын урамшуулал багшийн гар дээр...
Сүхбаатар дүүргийн 2-р сургууль 100 багштай гэнэ. Багш нар нь 45- 60 хувийн нэмэгдэл авсан гэж ахлах ангийн сургалтын менежир Чулуун хэллээ. Харин тус дүүргийн 3-р сургуулийн  80 багшийн үнэмлэхүй олонхи нь  60 хувийн урамшуулал авсан байна. Улирлын урамшуулал багш нарт олгохоор улсын төсвөөс 28 сая төгрөгийг 3-р сургуульд  олгосон байна. Багш нарт  өндөр хувийн урамшуулал олгосон тул захиргааны болон үйлчилгээний бусад ажилтнуудад  мөнгө нь хүрээгүй гэнэ. Энэ бол багшийн улирлын урамшууллын эргэн тойрон дахь үйл явдлын өчүүхэн хэсэг нь болов уу. Багшийн болон салбарын ажилтнуудын улирлын урамшууллын эх үүсвэр нь төсвөөс гадна, аймаг, нийслэл сум, дүүргийн  Засаг даргын нөөц хөрөнгөөс гарах учиртай байжээ. Харин тус сургуульд нийслэл, дүүргийн засаг дарга нар энэ сарын 9-ний байдлаар нөөц хөрөнгөнөөсөө дэмжлэг үзүүлээгүй байгаа аж. Тэднээс мөнгөн дэмжлэг ирвэл үлдсэн ажилтнууд урамшууллаа авна.
1853 өдөр
Багшийн тэмцэл, сурагчийн хөгжил
 Зөвлөмжид боловсролын чанар сул байгаа  суурь шалтгааныг тодруулахын тулд  системийн судалгаа хийх, сургуулийн зураглалыг шинэчлэн гаргаж,  сургалтын орчныг  сайжруулах, бүх түвшинд ойлголтоо жигдлэх шаардлага байна. Нэмэгдэл хөлсийг багшийн ажлын гүйцэтгэл, үр дүнгээр, харин цалингийн нэмэгдлийг нийт багш нарт аливаа шалгуургүйгээр олгох,  үндсэн  цалинг нэмэх боломжийг яаралтай судлан шийдвэрлэх шаардлагатай.   Мөн багшийн илүү цагийг  7 хоногийн 19 цагаас илүү заасан хичээлийн цагаар хязгаарлахгүйгээр амралтын өдөр, оройн цагааар ажилласан цагийг үнэлгээжүүлэх хэрэгтэй  байна. Үүнээс гадна ангид нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд сурч байгаа багшид нэмэгдэл олгох, тусгай сургуульд 2-3 хавсарсан бэрхшээлтэй хүүхэд суралцах нь элбэг болсон тул тухайн сургуулийн багш нарын цалинг нэмэх  хэрэгтэй гэж дурьджээ.
1857 өдөр
Эмчийн цалин өснө, ур чадвар яаж нэмэгдэх вэ?
Энэ ажлын хүрээнд ТҮЭМ-2 зэрэглэлээр буюу  501 мянган төгрөгийн үндсэн  цалинтай сувлагч  шинэ үнэлгээ хийснээр зэрэглэл нь таваар дээшлэн  745 мянган төгрөгийн цалинтай болох тооцоо гарчээ. Үндсэн цалин нэмэгдсэн тул ур чадвар, илүү цагийн урамшуулал бүгд нэмэгдэх аж. Эмчийн хувьд ТҮЭМ-5 зэрэглэлээр 608 мянга 874 төгрөгийн цалин авч байсан мэс заслийн эмч шинэ үнэлгээгээр  824 мянга 884 төгрөгийн цалинтай болно. Үндсэн цалин 216 мянгаар нэмэгдсэн тул урамшуулал бас нэмэгдэх юм байна. Цалингын шинэчлэлийг  2019 оны 1-р сарын 1-ээс мөрдөж эхэлнэ. Эрүүл мэндийн салбарын цалин урамшууллын нэмэгдэлд 62,1 тэрбум төгрөг хэрэгтэй болно. Түүнийг Засгийн газрын хуралдаанд энэ сард  оруулж шийдвэрлүүлнэ гэж тус яамны Санхүү эдийн засгийн хэлтсийн дараг Д. Нарантуяа хэллээ.
1863 өдөр
Албан бус салбарын албан ёсны дүр төрх
Монгол улс дээрх хоёр салбарыг өөрийнхөөрөө тодорхойлж, Үндэсний статистикийн хороо (ҮСХ) ажиллах хүчний судалгаа (АХС)-ны хүрээнд  судалгаа хийдэг. Тухайлбал албан бус салбарт 2016 онд  159,7 мянган хүн ажиллаж байжээ. Тэдний 94,5 мянга буюу 59,2 хувь нь эрэгтэй, 65,2 мянга буюу 40,8 хувь нь эмэгтэйчүүд байна. Тэдний  76,7 хувь нь хот суурин газарт, харин  23,3 хувь нь хөдөөд  ажиллаж амьдарч байсан байх юм. Харин 2017 онд тус салбарт ажиллагсдын тоо 223 мянга болж өсчээ. 127, мянга  буюу 57,4 хувь нь эрэгтэй байхад, 95,1  мянга буюу 42,6 хувь нь эмэгтэй гэж мэдээлжээ. Мөн албан бус салбарт хөдөлмөр эрхлэгчдийн 102 мянга буюу 45,7 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдаа, авто машин мотоциклийн засвар үйлчилгээний салбарт. Харин 44,7 мянга буюу 20 хувь тээвэр, агуулахын аж ахуй эрхэлдэг. Тэгвэл боловсруулах үйлдвэрт 36.6 мянга буюу 16.4 хувь нь ажиллаж байгаа ажээ. Манай улсын хувьд албан бус салбарт хандаж байгаа хандлага, хамрах хүрээ ингэс гээд хязгаарлагдах бололтой.
1867 өдөр
Монголын газар, шороо монгол хүний өмч
Нийслэлд  “Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль”-ийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд  2003-2017 оны хооронд  нийт 187170 иргэнд 9905,04 га газрыг өмчлүүлжээ. Түүнээс   2003- 2007 оны хооронд  66564 өрхөд 3427,34 га газрыг өмчлүүлсэн байна. Харин  2008-2017онд 120606 иргэнд 6477,7 га газрыг тус тус өмчлүүлжээ. Энэ нь нийслэл хотын нийт иргэдийн 14,3 хувь нь  гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар газраа өмчилж авсан гэсэн үзүүлэлт юм байна. Иргэнд газар өмчлүүлэх үзүүлэлт нийслэлд улсын дунджаас догуур байгаа нь шинэ суурьшлийн бүсийн төлөвлөлт,  инженерийн болон нийгмийн дэд бүтэц хөгжиж чадаагүйтэй холбон тайлбарлах юм билээ. Ийм зүйл өнгөрсөн хугацаанд хийсэн үү гэвэл хийсэн байна. Гэхдээ хөрөнгийн хүрэлцээ дутмагаас өргөн хүрээтэй төлөвлөлт хийгдэж, дэд бүтэцтэй болсон  газрын хэмжээ доривтой нэмэгдээгүй гэх. Энэ нь олон хүн хувийн өмчийн газартай  болох боломж бүрдээгүйтэй холбон мэргэжилтнүүд тайлбарладаг.
1872 өдөр
Орон сууцны нэр, төрөл зээлийн хүү, хугацаа
Тооцоо судалгаа муутайгаас 2015 оны хоёр дугаар хагсаас хойш баригдан борлогдохгүй хуримтлагдсан 60 мянган орон сууц байгаа гэсэн албан бус мэдээлэл бий. Ипотекийн 8 хувийн зээл гарсан 2013 оны 7-р сард нэг зээлдэгчийн дундач мөнгөн дүн 40 сая төгрөг, худалдан авч байгаа сууцны дундаж м2 33 байсан байна. Тухайлбал энэ орон сууцыг авахын тулд иргэн урьдчилгаа 18 сая 500 мянган төгрөг төлөөд банкнаас 40 сая 500 мянган төгрөгийг 20 жилийн хугацаатай 8 хувийн хүүтэй зээлж байсан гэсэн үг. Энэ үед  орон сууцны 1м2 үнэ сая 800 мянган төгрөг. Тэгвэл 2018 онд банкнаас нэг зээлдэгчийн авсан зээл 74.1 сая төгрөг, худалдан авч байгаа орон сууцны дундаж м2 46 болсон байна. Энэ хэмжээний талбайтай орон сууц ипотекийн зээлээр авахад урьдчилгаа 30 хувьд 37 сая төгрөг төлж байгаа юм байна. Одоо нийслэлд орон сууны м2-ын дундаж үнэ 2 сая 100 мянга байгаа гэж үзвэл өнгөрсөн хугацаанд орон сууцны үнэ төдийлөн өсөөгүй дүр төрх харгадаж байна гэж зах зээл шинжээчид хэлж байгаа юм.
1882 өдөр
Амьжиргааны баталгаажих доод түвшин, ХХДХ, дундаж цалин
Манай улсад ХХДХ 240 мянган төгрөг (2016 тогтоосон) байна. Харин  хүн амын амьжиргааны баталгаажих доод түвшин баруун бүс (Баян- Өлгий, Говь-Алтай, Завхан, Увс, Ховд) -д 178 мянган төгрөг, Хангайн бүс (Архангай, Баянхонгор, Булган, Өвөрхангай, Хөвсгөл, Орхон)-д 182 мянга 600 төгрөг, төвийн бүс (Говьсүмбэр, Дорноговь, Дундговь, Сэлэнгэ, Төв, Дархан- Уул)-д 175 мянга 600 төгрөг, зүүн бүс (Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий)-д 174 мянган төгрөг, Улаанбаатарт 198 мянга 600 төгрөг, ажиллагчдын дундаж цалин нэг сая төгрөг болж өссөн байна гэж ҮСХ мэдээллээ. Төрөөс цалин хөлсний талаар баримтлах бодлогын ямар баримт бичиг хэзээ  батлан гаргасан талаар хэн юу мэдэж байна. Тэр хүн энэ сэдвийг цааш нь үргэлжлүүлээрэй.           
1888 өдөр
Малын шүлхий, хүний хорио
Тэгвэл яагаад хорио цээрийн дэглэм тогтоож, голомтод устгал явуулж дээр доргүй хөдөлж, хөрөнгө мөнгө зараад байна  вэ гэсэн асуулт урган гарч ирнэ. Монгол улс олон улсын худалдааны байгууллагын гишүүн орон юм. Олон улсын энэ байгууллагын гишүүн орнууд  өөрийн орны нутаг дэвсгэрт гарсан мал, амьтаны шүлхий өвчний талаар бүрэн мэдээлэх үүрэг хүлээдэг юм байна. Энэ үүргийнхээ  дагуу зайлашгүй мэдээлэх шаардлага гардаг гэнэ. Мэдээлэгдсэн тохиолдолд хорио цээрийн дэглэм тогтоож ажилладаг тусгай журам үйлчилнэ. Шүлхийнээс хамгаалах гол хэрэгсэл нь вакцин. Малын шүлхийний вакцинийг маш өндөр хэмжээнд битүүмжлэгдсэн орчинд үйлдвэрлэдэг өөрийн онцлогтой. Ийм орчинд үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүнийг манай улс худалдан авч  чадаж байна уу гэдэг дээр мал эмнэлгийн мэргэжилтнүүд маш их эргэлздэг юм байна. Эргэлзэхээсч аргүй байдал амьдралд бий болжээ.  Энэ зууны босгийг  алхаад манай улс малын шүлхийтэй хөөцөлдсөн байна. Тэр тоолон вакцин оруулж ирж тарьсан юм билээ. Гэвч үр дүн төдийлөн гараагүй гэнэ. Вакциний үр дүн гарахгүй байгаа нь түүний худалдан авалтын үйл ажиллагаанд эргэлзэх эргэлзээг улам бүр лавшруулаад байдаг бололтой .
1893 өдөр
Хээрийн галуу нисэн үл хүрэх газарт байгаа ажлын байр
Харин 21 дүгээр зуун гараад 20 жил болох гэж байна бид юу хийв. Хийгээгүй биш хийсэн. Гэхдээ үр дүн хараахан гарч өгөхгүй байна. Залуучууд өнгөрсөн зууны нэгэн адил алсыг зорьсон байх юм. Гэхдээ тэднээс ялгаатай нь амьдралаа дээшлүүлэх гэж харийн нутгийг зорьлоо. Ийм хүмүүсийн очих газар нь БНСУ, тэнд албан бусаар 40 мянган монгол хүн ажил хийж байна. Тус улсыг манай улсын өрхүүдийн  амьдралынх нь салашгүй нэг хэсэг нь болжээ гэж хэлэхэд хилс үг болохгүй болов уу. \ Тус улсын хөдөлмөрийн яамнаас 2018 онд 18-39 насны солонгос хэлний мэдлэгтэй гэмт хэрэгт холбогдож байгаагүй гэх мэт баахан шалгуур заагаад ажиллах хүч манайхаас авна гээд 1500  квот өглөө. Энэ хүрээнд аймаг, дүүргүүдийн хөдөлмөрийн хэлтсүүд гурав хоног бүртгэл хийлээ. Тэрхүү шалгуур үзүүлэлтэд өөрийгөө тохироно, тэнцэнэ гэж үзсэн иргэд зарласан газарт хонон өнжин хүлээж байгаад 8000 хүн бүртгүүлжээ.
1908 өдөр
Ипотекийн 8 хувийн зээл үлдэх үү, зогсох уу
Дээр дурьдсан 2017 оны 12 дугаар сард ипотекийн зээлийн эргэн төлөлт  39.3 тэрбум төгрөг болж өмнөх сараас 3.4 хувиар өссөн аж. Үүний 8.1 тэрбум төгрөг нь хугацаанаасаа өмнө төлөгдсөн гэдгийг төвбанк онцолсон байх юм.  Монголбанкнаас сар болгон ийм мэдээлэл авсан арилжааны банкнууд ОСИСТТБХ-ийн хүрээнд  дараагийн сард хэдэн төгрөгийн  зээл олгох төлөвлөлт хийдэг зарчим банкны салбарт хэвшил болжээ. Энэ хэлбэрээр 2017 онд ипотекийн зээл олгож  ирсэн байх юм. Ипотекийн зээлтэй 93 мянга147 иргэдийн  68 мянга 970 нь ОСИСТТБ хөтөлбөрийнх, 20 мянга 454 нь арилжааны банкуудын өөрийн эх үүсвэрт, гурван мянга 723 нь бусад эх үүсвэрт хамрагдсан байна.
1919 өдөр
Банк болон ББСБ-ууд
Шалгалтын дүнгээр банкнуудын өөрийн хөрөнгийн хүрэлцээний үзүүлэлт 13,7 хувьтай, төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар 45 хувьтай гарчээ. Активын чанарын үнэлгээ нь тухайн банкинд өөрийн хөрөнгийн дутагдал ямар хэмжээнд байна вэ гэдгийг тодорхойлох зорилготой хийгддэг үнэлгээ юм байна. Харин активын чанарын үнэлгээний гарсан дүнг Монголбанк боломжтой гэж хэлж байгаа ч зарим судлаачид сул үнэлгээ өгч байна.  Гэхдээ активын чанарын үнэлгээний дүн гарсантай холбогдуулан төв банкнаас арилжааны банкнуудад хувь нийлүүлэгчийн өөрийн хөрөнгийг энэ онд багтаан 100 тэрбум болгох үүрэг өглөө. Монголбанкны ерөнхийлөгчийн 2017 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн А-276 тоот тушаалаар банкны хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн доод хэмжээг 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөс 100 тэрбум төгрөг болгож тогтоохоор шийдвэрлэсэн байдаг.  Энэ шийдвэрийг өөрчилж наашлуулах болсон нь судлаачдын арилжааны банкнуудад өгч байгаа үнэлгээг зөв гэж хэлэх магдлал өндөр болголоо.
1924 өдөр
Сургууль, цэцэрлэг ба гэр хороолол
2018 онд нийслэлд  төсвөөр, Азийн Хөгжлийн банк (АХБ)-ны хөнгөлөлттэй зээл, БНХАУ, Япон улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар нийт  20 шинэ сургууль барих юм байна. Шинээр баригдах сургуулиудыг гэр хорооллын газар шинэчлэн зохион байгуулалт, дахин төлөвлөлттэй уялдуулбал  сургуульгүй хороод сургуультай болох магадлалтай. Эдгээр сургуулиас гадна 47 цэцэрлэг шинээр барина гэж нийслэлээс төлөвлөжээ.Мөн сургууль, цэцэрлэгийн өргөтөгөл хийж, сургуулийн хүчин чадлыг 31480, цэцэрлэгийнхийг 11650 суудлаар нэмэгдүүлэх гэнэ. Байгаа орчноо өөрчилж шинэ шатанд гарах гэж байгаагийнхаа хувьд иргэд  газраараа хувь нийлүүлэн сургууль, цэцэрлэг, цаашлаад цагдаа, эмнэлгийн барилга барих газрыг   гаргаад өгөх болов уу. Ингэвэл  гэр хорооллын бүсэд цэцэрлэг, сургууль, эмнэлэг барихын тулд өндөр үнээр газар чөлөөлдөг явдал гарахгүй. Дэд бүтэц султай гэр хороололд сургууль, цэцэрлэг барих нь нэг төрлийн тухайн бүсэд оруулж байгаа хөрөнгө оруулалт, түүнийг дагаад ажлын байр бий болдог гэж хорооны  Засаг дарга нар ярих юм билээ. Гэр хорооллын инженерийн болон нийгмийн дэд бүтэц хүрэлцээгүй байгаа сул талыг  улс, нийслэлийн төсөв, гадаад орнуудын Засгийн газар, олон улсын байгууллагын буцалтгүй тусламж, хөнгөлөлттэй зээлийг шингээх замаар давуу тал болгон ашилах боломжтой гэж эдийн засагчид байр сууриа илэрхийлэх юм билээ.
1941 өдөр
Зууханд гал байхад...
Түүхий нүүрсээр галлахгүйн тулд дулааны эх үүсвэрийг цахилгаанаар шийдвэрлэх гарц хайж байна. Цахилгааны эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэхийн тулд агаарын чанарыг сайжруулах бүсийн гэр хорооллын 110 мянган айлыг цахилгаанаар хангах дэд станц, цахилгаан дамжуулах агаарын шугамыг шинэчлэх, хүчин чадлыг нэмэгдүүлэхэд 2.9 тэрбум төгрөг зарцуулах аж. Энэ хүрээнд Чингэлтэй дүүргийн 14 дүгээр хороонд дэд станц барьж тэндэхийн цахилгааны хүчдлийг нэмэх ажлыг эхлүүлээд байна. Хүчдэл сайтай кабель шугамтай болсоноор энэ хорооны өрхүүд ирэх өвлөөс эхлэн цахилгаанаар гэрээ халаах боломжтой болох юм байна.    Ер нь төвийн шугам сүлжээнд хамрагдаагүй айл өрхүүдэд 2018 онд цахилгаан халаагуур, сайжруулсан зуух, боловсруулсан түлш олгоход 1.4 тэрбум, 80 мянган тонн хагас коксжсон түлшний үнийн зөрүүд 3.1 тэрбум төгрөг олгох болжээ.
1946 өдөр
Иргэдийн найдлага нийслэлийн бүтээн байгуулалт хувийн хэвшлийн боломж
 Ер нь гэр хорооллын өрхийн нэг жилийн хэрэглээний зардал 1,210,000 төгрөг, түүнийг 12 сард  хуваахаар 60-130 мянган төгрөг болно  гэсэн тооцоо гарчээ.  Гэтэл орон сууцны өрхийн нэг жилийн хэрэглээний зардал 910 мянга 50  төгрөг  байдаг аж. Энэ нь сард 85-95,000 төгрөг болдог гэнэ . Амьдрах нөхцөл  доогуур боловч орон сууцанд амьдардаг иргэдээс илүү зардал гэр хорооллынхон  гаргаж байна. Гэр хороолол хэсэгчилсэн “Дэд бүтцийн төв”-тэй  болсоноор нэг өрх  шугам сүлжээ ашигласныхаа  төлөө нэг жилд сая 562 төгрөг болж зардал буурах  тооцооо гарчээ.    Улаанбаатар хотын хамгийн их агаар, хөрсний бохирдолтой хэсэг гэгдэх Чингэлтэй дүүргийн 7-р хорооны нутаг дэвсгэрийн 232 нэгж талбар (хашааны газар)-ыг хамарсан12,12 га газарт  “Дэд бүтцийн төв” –ийн нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр барина. Уг төсөл нь  гэр хорооллын хамгийн анхны загвар  болох гэнэ.
1954 өдөр
МУГТ Г.Үүрцолмон Азийн аварга боллоо 7 цаг
ЗАВХАН: Хог шатаах дунд оврын зуухыг сумуудад хүлээлгэн өгчээ 9 цаг
ТОДРУУЛГА: Ирмүүн бүжгийн төв 20 жилийн хугацаанд гурван мянга гаруй хүүхдийг бүжгийн урлагт суралцуулжээ 10 цаг
“Хүн” театрын тайзнаа “Говийн цэцэг” ургав 11 цаг
ТӨВ: Он гарсаар 2601 тн хог хаягдлыг цэвэрлэв 12 цаг
СЭЛЭНГЭ: Зарлан мэдээллийн дохиогоор ажиллах үед хийх зааварчилгааг өглөө 12 цаг
ЗАВХАН: Ялгаварлан гадуурхалтыг арилгахад талууд хамтран оролцох хэрэгтэйг санууллаа 12 цаг
Монголбанк 5.6 тонн үнэт металл худалдан авчээ 12 цаг
ЭЗХАХБ дэлхийн эдийн засгийн өсөлтийн төсөөллийг үл ялиг ахиулжээ 12 цаг
ТӨВ: Энэ жил 15 мянган жуулчин хүлээн авна 12 цаг
ДУНДГОВЬ: "Бэлэн бай" аянд иргэд нэгдэв 12 цаг
Монгол Улсын энхийг сахиулагчдыг НҮБ-ын медалиар шагнажээ 12 цаг
Хойд туйлд 30 жил амьдарсан монгол эрдэмтэн 12 цаг
ДОРНОГОВЬ: Оюутнуудад орон нутгаа сурталчлав 13 цаг
ӨВӨРХАНГАЙ: Дулааны станцыг барихад хатуу хучилттай авто замыг 23 цэгт сэтэлнэ 13 цаг
Иран Саудын Арабад Элчин сайдын яамаа долоон жилийн дараа дахин нээлээ 13 цаг
ДОРНОГОВЬ: "Бэлэн бай" аянд нэгдэж байна 13 цаг
БАЯН-ӨЛГИЙ: Өлгий боомтын үйл ажиллагааг сэргээх асуудлыг судалж байна 13 цаг
БАЯНХОНГОР: Судалгаанд оролцогчдын 60 гаруй хувь нь үе тэнгийн дээрэлхэлт байдаг гэж хариулжээ 13 цаг
ГОВЬ-АЛТАЙ: "Бэлэн бай" сургалт Бигэр суманд боллоо 13 цаг
Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлэв 13 цаг
ЗАВХАН: Малчид уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицоход суралцаж байна 13 цаг
Монголын бөхчүүд шинэчилсэн жагсаалтад 13 цаг
Кибер аюулгүй байдлыг хангах нийтлэг журмыг баталлаа 13 цаг
БАЯНХОНГОР: Ламын гэгээний улаан тэмээг үүлдрээр батлах ажлын баг ажиллалаа 13 цаг
“Тавантолгой төмөр зам”, “Тавантолгой” ХК-д тогтоосон онцгой дэглэмийг дуусгавар болгов 13 цаг
Архангай, Төв, Завхан, Хэнтий, Говь-Алтай аймаг 100 жилийн ойгоо тэмдэглэнэ 13 цаг
Цахилгаан авто машины хэрэглээг нэмэгдүүлэх ажлын хэсэг байгуулна 14 цаг
ӨМНӨГОВЬ: Говийн дулаахан сэтгэлт бүсгүй найрагчийн дуулал оршвой 14 цаг
ДУНДГОВЬ: ЭЕШ-д орохоор 387 хүүхэд бүртгүүлжээ 14 цаг
СҮХБААТАР: Хоршоо хөгжүүлэх сангаас 380 сая төгрөгийн зээл олгожээ 14 цаг
Бараа, түүхий эдийн экспорт 54.5 хувиар өсжээ 14 цаг
Газар хөдлөлтийн үеийн стратегийн дадлага сургуулийг анх удаа зохион байгуулж байна 14 цаг
ОРХОН: Ангиографийн аппаратаар 330 хүнд хагалгаа хийжээ 14 цаг
ОРХОН: Д.Тунгалаг: Гамшгийн төлөвлөгөө гэдэг бол өөрийгөө хамгаалах төлөвлөгөө 15 цаг
ДОРНОД: Загас ихээр үхсэн асуудалтай холбоотойгоор ажлын баг томиллоо 15 цаг
Өсвөрийн жүдочид мөнгө, хүрэл медаль хүртжээ 15 цаг
ДОРНОД: Мянга орчим ахмадыг сувилна 15 цаг
Гамшгийн зарлан мэдээлэх дохио маргааш 16.00 цагт дуугарна 15 цаг
Авто зам засвар, арчлалтын 20 компанийг нэгтгэв 15 цаг
Brand Finance: Manchester City дэлхийн хамгийн үнэтэй хөл бөмбөгийн брэнд 15 цаг
ХОВД: Оцог ууланд олборлолт хийхийг түр зогсоохоор болов 15 цаг
Кино урлагийг дэмжих сан дөрвөн төрөлд төсөл сонгон шалгаруулна 15 цаг
Ипотек: Иргэд нийт 700 тэрбум төгрөгийн зээлийн хүсэлт гаргажээ 15 цаг
ХОВД: Сүүлийн хоёр жилд 300 мянган мод тарив 15 цаг
Боловсролын зээлийн сангийн зээл олголтыг автоматжуулсан систем рүү шилжүүлнэ 16 цаг
Каннын 76 дахь удаагийн кино наадамд Монголоос анх удаа “Un Certain Regard” төрөлд оролцжээ 16 цаг
ХОВД: Коллеж төгсөгчдийн 61 хувь нь шууд ажлын байртай боллоо 16 цаг
Сурагчдын үдийн хоолонд 176.5 тэрбум төгрөг зарцуулжээ 16 цаг
“Хүүхэд бүрд сүү” санаачилгыг хэрэгжүүлнэ 16 цаг
СЭЛЭНГЭ: "Сэлэнгэ марафон-2023" нээлттэй тэмцээн энэ сарын 10-ны өдөр болно 16 цаг
“Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” олон улсын VIII бага хурал болно 17 цаг
Төрийн нарийн бичгийн дарга Э.Блинкен Хятадад айлчилж магадгүй байна 17 цаг
АРХАНГАЙ: 11 дүгээр ангийн сурагч Монголын нууц товчоог бүрэн эхээр нь монгол бичгээр хөрвүүлжээ 17 цаг
ӨВӨРХАНГАЙ: Стратегийн команд штабын сургууль эхэллээ 17 цаг
Тапан Мишра: Засгийн газрын санаачилгуудыг харахад Монгол Улс зөв чиглэлд явж байна 18 цаг
СҮХБААТАР: Хүүхдүүд усанд сэлж сурч байна 18 цаг
Финланд улс ОХУ-ын ЭСЯ-ны есөн ажилтныг нутаг буцаана 18 цаг
Япон, АНУ, Австрали, Канад Зүүн Хятадын тэнгист хамтарсан сургууль хийжээ 18 цаг
Ираны эсрэг АНУ-ын хориг арга хэмжээний жагсаалтад Хятадын зарим компанийг оруулжээ 19 цаг
ӨМНӨГОВЬ: Даланзадгад суманд хүүхдийн эрхийн зөрчил их гарчээ 19 цаг
“Талын салхи” олон улсын наадамд гадаадын 170 гаруй мото спорт сонирхогч оролцоно 19 цаг
ДАРХАН-УУЛ: “Төмөр хүн”-ийг дахин босголоо 19 цаг
НҮБ: Далан сүйдсэн нь иргэний дэд бүтцэд хамгийн их хохирол учруулж болзошгүй 19 цаг
ХӨВСГӨЛ: Өвөл, зуны хүлэмжийн аж ахуйн цогцолборыг ашиглалтад орууллаа 19 цаг
Экспортын орлогыг 2 тэрбум орчим ам.доллароор нэмэгдүүлнэ 19 цаг
ХЭНТИЙ: Есөн гайхамшгийн нэг "Өглөгчийн хэрэм" 19 цаг
БНХАУ-ын талаас нарийн царигаар 9 галт тэрэг хүлээн авав 19 цаг
М.Өлзий-Оршихын оноо багаа шигшээд авч үлдэв 19 цаг
Хомо наледиуд нас барсан нэгнээ оршуулдаг байсныг харуулсан нотолгоо олджээ 19 цаг
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Б.Жигжиджавын гудамж-8, Индекс-15160, Ш/х-1514
Мэдээллийн МОНЦАМЭ агентлаг ©2023