Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Нийслэлд энэ онд хийгдэх бүтээн байгуулалтыг хөрөнгө оруулагчдад танилцуулах зорилго бүхий “Улаанбаатар хөрөнгө оруулалт 2018” бизнес уулзалт үргэлжилж байна. Уулзалтын үеэр хувийн хэвшил болон НЗДТГ-ын зүгээс энэ онд хэрэгжүүлэх томоохон бүтээн байгуулалтын ажлуудаа танилцуулж байна.

Тухайлбал, Улаанбаатар хотын худалдааны танхимын Удирдах зөвлөлийн гишүүн Б.Батсайхан, зөвлөх Т.Мөнхтөр нар “CTL ба Хийн түлш” төслийг танилцуулав. Нүүрснээс шингэрүүлсэн хий гаргах энэхүү төслийг хэрэгжүүлэх судалгааг өнгөрсөн 10 жилийн турш хийсэн бөгөөд сүүлийн гурван жил гэр хороололд хий гэр, байшингаа халаах, хэрэглээндээ ашиглах туршилт явуулжээ.  Т.Мөнхтөр зөвлөх, "Хийг гэрээ халаах болон бусад хэрэглээндээ ашигласнаар гал түлэх явцыг бүрэн зогсооно. Өөрөөр хэлбэл, сайжруулсан зуух, түлш зэрэг нь агаарын бохирдлыг 50 хувь бууруулах магадлалтай бол хийн түлш 100 хувь бууруулна. Одоогоор  хийн түлш боловсруулах үйлдвэр байгуулахад 774 сая ам.доллар шаардлагатай гэсэн тооцоолол гарсан. Энэхүү төслийг хувийн компани хэрэгжүүлэх боломжгүй тул төрийн дэмжлэг зайлшгүй шаардлагатай” гэлээ.

Төслийг хэрэгжүүлэх ТЭЗҮ-г 2016 онд АХБ-ны тусламжаар боловсруулсан бөгөөд үйлдвэрийг Багануур дүүрэгт байгуулахаар судалж байгаа аж. Тус үйлдвэр эхний ээлжинд 100 мянган тонн хий боловсруулах боломжтой бөгөөд гэр хорооллын 100  мянган айлыг хангана хэмээн тооцоолж байгаа юм. Гэр хорооллын нэг айл жилд дунджаар 600 мянган төгрөгийг нүүрс худалдан авахад зарцуулдаг байна. Хийн түлшийг хэрэглээндээ нэвтрүүлснээр тухайн нүүрс хэрэглэснээс илүү зардал гарахгүй гэдгийг мөн төслийн удирдлагууд дурьдлаа.

Мөн үеэр “Эрэл” компаниас “Байшин үйлдвэрлэх комбинат” төслийг танилцууллаа. Монгол Улсад “Байшин үйлдвэрлэх комбинат”  1963 онд ашиглалтад орсон бөгөөд тухайн үедээ нийслэлийн бүтээн байгуулалтын 80 хувьд оролцож байсан түүхтэй. Энэхүү үйлдвэрийг “Эрэл” компани 1992 онд хувьчилж, улмаар шинэчилэн өнгөрсөн онд дахин ашиглалтад оруулсан байна. Энэхүү комбинат арматур, цонх, дам нуруу үйлдвэрлэх цех зэрэг барилга барихад шаардлагатай бүх материалыг үйлдвэрлэж байгаа юм. Тус шинэчилсэн үйлдвэр карказ болон угсармал байшинг бүх улиралд барих боломжтой бөгөөд хана шалнаас халаахаас эхлээд орчин үеийн технологийн дэвшлийг ашиглах аж.

Түүнчлэн НЗДТГ-аас агаарын бохирдлыг бууруулах, гэр хорооллын дэд бүтцийг хангах “Сервис центр” төслөө танилцууллаа. Нийслэлд энэ онд гурван байршилд 200-500 айлыг халуун хүйтэн ус, бохирын нэгдсэн системтэй болгох “Сервис центр” төсөл хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн байна. Бүтээн байгуулалтыг дөрөвдүгээр сараас эхлүүлэх бөгөөд энэ оны 11 сар гэхэд ашиглалтад хүлээлгэн өгөх юм. Харин 2019 онд 47 байршил, 2020 онд 50 байршилд энэхүү төслийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байгаа хэ.  “Сервис центр” төслөөр нэг айлыг дулаан, халуун хүйтэн ус, бохирын шугамтай холбоход ойролцоогоор улсын төсвөөс 60 сая төгрөг шаардлагатай аж. Харин айл өрхүүд байшингаа дулаалах, гудамж дагуу явж буй дулаанаас өөрийн сууцандаа татах шугам сүлжээний зардлыг өөрөө хариуцах үүрэг хүлээх юм. Түүнчлэн “Сервис центр”-т холбогдсон өрхийн сарын төлбөр 120 мянган төгрөгөөс хэтрэхгүй байхаар тооцож байгаа гэдгийг Нийслэлийн Засаг даргын орлогч П.Баярхүү дурьдлаа.

Ч.Ариунболд
Гэрэл зургийг Б.Чадраабал