Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, гэргий Л.Болорцэцэг нарын урилгаар Бүгд Найрамдах Польш Улсын Ерөнхийлөгч Анджей Дуда гэргий Агата Корнхаузер-Дудагийн хамт Монгол Улсад 2023 оны 04 дүгээр сарын 24-26-ны өдрүүдэд төрийн айлчлал хийх гэж байна. 

Айлчлалын үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, БНПУ-ын Ерөнхийлөгч А.Дуда нар албан ёсны хэлэлцээ хийж, уламжлалт найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны өргөн хүрээний асуудлууд болон олон улсын харилцааны зарим асуудлыг хэлэлцэхээр төлөвлөжээ.

Мөн Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого “Алсын хараа 2050”, дунд хугацааны “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-д тусгасан томоохон зорилтууд, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн, “Ерөнхийлөгчийн илгээлт 2100” хөтөлбөрийн хүрээнд хамтран ажиллах, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрлэл, дэд бүтэц, боловсрол, соёл зэрэг салбарын харилцааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх чиглэлээр санал солилцоно. 

Айлчлалын хүрээнд Олон улсын авто тээврийн харилцааны тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Польш Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр болон худалдаа, хөрөнгө оруулалт, шинжлэх ухаан, архив, геологи, мал эмнэлэг зэрэг салбарын хамтын ажиллагааны баримт бичгүүдэд гарын үсэг зурахаар төлөвлөжээ.

А.Дуда Бүгд Найрамдах Польш Улсын Ерөнхийлөгчөөр 2015 онд сонгогдсон бөгөөд 2020 онд болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар дахин сонгогдсон. 

1990 оноос хойш БНПУ-аас хамгийн сүүлд буюу 2013 онд Ерөнхийлөгч Бронислав Коморовски Монгол Улсад айлчилж байжээ.  

Монгол Улс, БНПУ найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагаатай

Монгол Улс, БНПУ 1950 оны 04 дүгээр сарын 14-нд дипломат харилцаа тогтоосон. Найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагаатай. 

Харилцаа, хамтын ажиллагааны хүрээнд өндөр, дээд түвшний, яам болон бусад айлчлалыг харилцан зохион байгуулж иржээ. 

Ерөнхийлөгчийн түвшинд гэхэд л Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Багабанди 1999 онд, БНПУ-ын Ерөнхийлөгч Л.Качиньски 2008 онд, Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж 2013 онд, БНПУ-ын Ерөнхийлөгч Б.Коморовски 2013 онд айлчилсан түүхтэй.  

Хоёр улс Парламентын бүлэг, Монгол, Польшийн Эдийн засгийн хамтын ажиллагааны хамтарсан комисс, Улс төрийн зөвлөлдөх уулзалт гэсэн харилцааны механизмуудтай юм. 

2020 оны 09 дүгээр сарын 16-нд Польшийн Парламентад Польш, Монголын парламентын  бүлэг байгуулагдсан бол мөн оны 08 дугаар сарын  31-нд Улсын Их Хурал дахь Монгол-Польшийн парламентын бүлгийн даргаар УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр ажиллаж байна.

Засгийн газар хоорондын комиссын анхдугаар хурал 2014 онд Улаанбаатар хотноо, хоёрдугаар хурлыг 2022 оны 03 дугаар сарын 31-нд цахим хэлбэрээр зохион байгуулсан. 

Комиссын Монголын хэсгийн даргаар Барилга, хот байгуулалтын сайд, Польшийн хэсгийн даргаар Хөгжил, технологийн дэд сайд ажилладаг юм. 

Монгол Улс, БНПУ-ын худалдааны эргэлт 98,3 сая ам.доллар байна

Монгол Улс, БНПУ-ын худалдааны эргэлт 2022 оны байдлаар 98,3 сая ам.доллар байна. 

“Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Польш Улсын Засгийн газар хоорондын нөхцөлт зээлийн хэлэлцээр”-т (50 сая евро) 2017 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдөр гарын үсэг зурсан. Зээлийн хугацаа 33 жил, зээлийн хүү 0,15 хувь. Нөхцөлт зээлийн Ерөнхий хэлэлцээрийн хугацааг 2021 онд дахин сунгаад байна. 

Зээлийн хөрөнгөөр аймгуудын бохир ус цэвэрлэх байгууламжийг өргөтгөн шинэчлэх, шинээр барих, гал түймэртэй тэмцэх техник, тоног төхөөрөмжийг шинэчлэх, гамшиг, ослын үед үүрэг гүйцэтгэх хээрийн хөдөлгөөнт II шатлалын эмнэлэг барих, Эрдэнэт хотын хатуу хог боловсруулах үйлдвэр байгуулах, хог хаягдлыг татан зайлуулах менежментийг сайжруулах, орон нутагт явуулын эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх тусгай тоноглогдсон автомашин ханган нийлүүлэх зэрэг төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлээд байна. 

1990 оноос өмнө БНПУ-ын зээл, тусламжаар:

1.Дарханы царууц тоосго, шохойн үйлдвэр /1966 он/

2.Улаанбаатарын Хөнгөн бетоны үйлдвэр /1966 он/

3.Хархорины дулааны цахилгаан станц /1970 он/

4.Улаанбаатарын мод боловсруулах комбинат /1971 он/ 

5.Улаанбаатарын спиртийн үйлдвэр /1974 он/

6.Хархорины спиртийн үйлдвэр /1974 он/

7.Улаанбаатарын Халиман цавууны цех /1975 он/

8.Чойбалсангийн царууц тоосгоны үйлдвэр /1985 он/

9.Улаанбаатарын Нэхээсгүй эдлэлийн үйлдвэр /1989 он/ байгуулжээ. 

БНПУ-ын иргэд Монгол Улсад 30 хүртэл хоног визгүй зорчдог 

“Монголд зочлох жил 2023-2025” хөтөлбөрийн хүрээнд БНПУ-ын иргэд аялал жуулчлалын зорилгоор Монгол Улсад 30 хоног визгүй зорчиж байна.

Монгол Улсын дипломат болон албан паспорт эзэмшигчид БНПУ-д 90 хүртэл хоног визгүй зорчдог бөгөөд бусад иргэд виз авах шаардлагатай. 

БНПУ-д 1000 орчим монгол иргэн, манай улсад Польшийн 27 иргэн 90 хоногоос дээш хугацаагаар оршин сууж байна. 

Монголын 100 гаруй эмч БНПУ-д ардын уламжлалт анагаах ухааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг гэсэн судалгаа гарчээ.   

БНПУ-д 58 монгол оюутан “Илгээлт-2100” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд суралцаж байна

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилсан “Илгээлт-2100” хөтөлбөрийн хүрээнд 2022-2023 оны хичээлийн жилээс БНПУ-ын Радом хотод 46, Варшав хотод 12, нийт 58 монгол оюутан суралцаж байна.

Хоёр улсын “Дээд боловсролын салбарт хамтран ажиллах хөтөлбөр”-ийн хүрээнд Польшийн тал жил бүр 22 оюутан, аспирант хүлээн авдаг. 

Хоёр улс 2021 оны 06 дугаар сард Боловсролын хөтөлбөрийг шинэчлэн байгуулсан. Өнөөдрийн байдлаар БНПУ-ын их, дээд сургуульд 75 монгол оюутан, аспирант суралцаж байна.

БНПУ-ын Дотоодыг хамгаалах, засаг захиргааны яамны харьяа Галын ерөнхий сургуульд 2017-2018 оны хичээлийн жилээс ОБЕГ-ын шугамаар жил бүр хоёр оюутан сургаж эхэлсэн. 

2021, 2022 онд Батлан хамгаалах яам, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дөрвөн сонсогч оператив-тактик, оператив-стратегийн чиглэлээр суралцаж төгсжээ. 

Варшавын их сургуульд 1950 онд байгуулагдсан Монгол судлалын тэнхим монгол хэл, монгол судлал болон түвд, манж, түрэг судлал, шашин судлал зэрэг чиглэлээр өнөөг хүртэл сургалт явуулж байна. 

МУИС-ийн Бизнесийн сургууль, Лодьзийн Их сургуулийн эдийн засгийн сургууль хамтран 2+2 хөтөлбөрийг 2018-2019 оны хичээлийн жилээс хэрэгжүүлж байна. 

БНПУ-д жил бүр соёл, урлагаа сурталчилж байна 

Монгол Улс БНПУ-д соёл, урлагийн олон арга хэмжээг жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулж иржээ.  

Тухайлбал хамгийн сүүлд гэхэд: 

-Чойжин ламын сүм музейн тухай үзэсгэлэн /2020 он/

-Хадны сүг зургийн үзэсгэлэн /2021 он/

-"Хөх Монгол" хамтлагийн тоглолт /7-8 удаа/ зэргийг дурдаж болно. 

Талууд 2020 онд Легници Поле Санамж бичиг байгуулж “Монголын дугуйлан” ажиллуулсан бол 2022 онд “Ойр дотно Монгол-Польш”, “Монголын өдрүүд”, 2023 онд “Монголын цагаан сар”-ыг зохион байгуулаад байна. 

Варшав дахь Палеонтологийн музей баялаг үзмэртэй бөгөөд Монгол Улсаас олдсон үзмэрүүд чухал байр суурь эзэлдэг юм. 

XIX, XX зууны заагт БНПУ-д олон тооны /Аюуш бурхан/ бурхан цутгуулж авчирсан нь Монголын музей болон Гандантэгчэнлин хийдэд хадгалагдаж байна.

БНПУ-ын Ю.Ковалевски, В.Котвич, А,Ф.Оссендовски зэрэг нэрт эрдэмтэн, зохиолчид Монголын талаар олон ном зохиол туурвисан юм.  

Бүгд Найрамдах Польш Улсын товч танилцуулга 

Польшийн төрт улсын түүх X зууны үеэс эхлэлтэй гэж үздэг. XVI зууны дунд үед /1569 Unia Lubelska/ Польш, Литвийн холбооны улсыг байгуулсан бөгөөд тэдний захиргаанд Зүүн Европын өргөн уудам нутаг харьяалагдаж байв.

1795 оноос Прусс, Орос, Австри Улс Польшийг хуваан эзэлсэн. 1918 онд Дэлхийн I дайны дараа тусгаар тогтнолоо буцаан олж авсан боловч Дэлхийн II  дайны өмнө Нацист Герман, ЗХУ-ын тохиролцооны дагуу дахин хуваагдан эзлэгдсэн.   

1945 онд ЗХУ-ын нөлөөнд орсноор коммунист засаглал тогтсон бөгөөд 1980 онд үүссэн  “Эв санааны нэгдэл” бие даасан Үйлдвэрчний эвлэл коммунист дэглэмийн эсрэг тэмцэн 1989 ялалт байгуулсан. Ингэснээр улс төр, нийгэм, эдийн засгийн өөрчлөлт, шинэчлэл өрнөж, ардчилал, зах зээлийн системд шилжин орсон.  

БНПУ 1999 онд НАТО, 2004 онд Европын Холбоо, 2007 онд Шенгений гэрээнд гишүүнээр элссэн.

Хүн ам, нутаг дэвсгэр

37 сая 890 гаруй мянган хүн амтай. Хүн амын 93.52 хувь нь польш үндэстэн. Үндсэн шашин нь Ромын католик. Нийслэл Варшав хотод 1 сая 800 орчим мянган хүн оршин суудаг.  

Нутаг дэвсгэрийн хэмжээ 312, 679 хавтгай дөрвөлжин км. ОХУ, Литва, Беларусь, Украин, Словак, Чех, Герман Улстай хиллэдэг. Муж, засаг захиргааны 16 воеводство, 314 повиат, 2479 гмин-тэй. 

Засаглалын хэлбэр 

Парламентын засаглалтай. Сейм, Сенат гэсэн хоёр танхимтай бөгөөд Сейм нь 460, Сенат нь 100 гишүүнтэй. Гишүүд дөрвөн жилийн хугацаагаар сонгогддог.

Сонгуулийн холимог тогтолцоотой. Сеймийн гишүүдийг пропорциональ, Сенатын гишүүдийг мажоритар системээр сонгодог.

Ерөнхийлөгч Анджей Дуда 2020 онд таван жилийн хугацаагаар дахин сонгогдсон.  

Голлох баяр 

Үндэсний баяр нь Үндсэн хуулийн өдөр /5 дугаар сарын 3/, Тусгаар тогтнолын өдөр /11 дүгээр сарын 11/. 

Эдийн засаг

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 2022 оны байдлаар 674.15 тэрбум ам.доллар. Нэг хүнд ногдох Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ 18,221.63 ам.доллар. 

Эдийн засгийн гол салбар нь аж үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, хөдөө аж ахуй, металлурги, уул уурхай. 

Гадаад худалдаа 

Экспортын хэмжээ 343,8 тэрбум евро. /Машин, тоног төхөөрөмж, химийн бүтээгдэхүүн, хүнс, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, металлурги/. 

Импортын хэмжээ 363,7 тэрбум евро. /Машин, тоног төхөөрөмж, химийн бүтээгдэхүүн, эрдэс бодис/. 

Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт 3,7 тэрбум евро. Нийт гадаад өр 338,892 тэрбум евро. 

Хөдөлмөр эрхлэлт

Хөдөлмөр эрхлэгчдийн нийгэмд эзлэх хувь хэмжээ 2022 оны байдлаар 83 хувь. Ажилгүйдлийн түвшин мөн оны байдлаар 5,2 хувь. 

Дундаж цалин 7,329.96 злот буюу 1,600 орчим евро. Дундаж тэтгэвэр 2,767.47 злот буюу 600 орчим евро. Суурь цалин 3,490 злот буюу 750 орчим евро. 

Байгалийн баялаг 

Нүүрс, хүрэн нүүрс, байгалийн хий, хүхэр, калийн давс, асбест, төмөр, мөнгө, никель хүдэр, алт, зэс, цайр, занарын хийн баялаг нөөцтэй. 

Мөнгөний ханш 

Польш злот. 1 евро = 4.70 злот. 1 ам.доллар = 4.39 злот