Улаанбаатар, 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 12 /МОНЦАМЭ/. Хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих, хүнсний хангамжийг сайжруулах зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилгаар 2022 оноос эхлэн хэрэгжүүлж буй “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөний хэрэгжилтийн явцын үр дүн, үзэсгэлэнгийн үйл ажиллагаа өнөөдөр Улаанбаатар хотноо боллоо.

Тус үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд таван жилийн хугацаанд 19 гол нэрийн хүнсний бүтээгдэхүүнээр 100 хувь дотоодын хэрэгцээгээ хангах, улмаар хүнс экспортлогч орон болох зорилт дэвшүүлсэн.

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх энэ үеэр хэлэхдээ, ”Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөнд нэгдэн, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлж, олон мянган ажлын байр бий болгон, татвараа төлж байгаа аж ахуйн нэгж, баялаг бүтээгчдэд болон хамтран ажиллаж байгаа төр, төрийн бус байгууллага, олон улсын байгууллагуудад талархал илэрхийллээ. Төр, засгийн тогтвортой бодлого, дэмжлэг, төр-хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа үр дүнд хүрдэг, нэгдэж хамтран зүтгэвэл монголчууд юуг ч бүтээж чаддагийг “Хүнсний хувьсгал” харуулж байгааг хэллээ. Цаашид ололт, амжилтаа улам бататгаж, аж ахуйн нэгжүүд, баялаг бүтээгчдийг дэмжихийн зэрэгцээ ард иргэдийг эх оронч худалдан авалт хийж байхыг уриалав.

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар, 

Тус үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд 1.3 орчим их наяд төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг 2522 орчим аж ахуйн нэгж, иргэнд олгосон байна. 

Үүний үр дүнд аж ахуйн нэгжүүдийн хүчин чадал доод тал нь хоёр дахин нэмэгдлээ. 53 үйлдвэр ашиглалтад орж, хүнсний 1,000 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн шинээр үйлдвэрлэж байна.

Цаашид тогтвортой үргэлжилж, Монгол Улс экспортлогч болох ёстой. Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжиж, дотоодын хүнсээ худалдан авч хэвших нь үндэсний хөрөнгө оруулагчдаа дэмжиж хэлбэр юм. Монгол өрх бүр хүнс үйлдвэрлэгч-Монгол Улс хүнс экспортлогч болох нь үндэсний аюулгүй байдлын баталгаа. Цаашид үр дүнд бүрэн хүрэхийн тулд экспортын бүтээгдэхүүний нэр төрлийг нэмэгдүүлж, зах зээлээ тэлэх, ЖДҮ, хоршоодод очих санхүүжилтийн хүртээмж, шударга байдал, хөрсний доройтол, үрийн чанар, малын эрүүл мэнд зэрэг асуудалд төр, хувийн хэвшил хамтдаа анхаарч, тодорхой ажлыг хэрэгжүүлнэ" хэмээв.

"Очир дагинас" ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал З.Түвшинжаргал, “Манай компани Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарласан “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд 7.8 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Ингэснээр бид Монгол Улсаас шинээр байгуулагдсан 53 үйлдвэрийн 2-ыг нь бий болголоо. Өнгөрсөн хугацаанд үйлдвэрлэлийн хүчин чадал 2,5 дахин нэмэгдэж, 100 гаруй ажлын байрыг гаргалаа. Мөн энэ онд Германд болсон үзэсгэлэнд 10 бүтээгдэхүүнээрээ оролцож, 9 алт, 1 хүрэл медаль хүртсэн бахдам амжилтаараа хүнсний хувьсгалыг хэрэгжүүлэгч компани болоод байна” гэлээ.

“Монгол хээрийн цагаан” төслийн мөөгний сүлжээ кластерын удирдагч З.Түвшинжаргал, “Монгол Улсад анх удаа мөөгний сүлжээ кластерын “Монгол хээрийн цагаан” компанийг үүсгэн байгуулсан. Манайх дэргэдээ мөөг судлалын академитай. Манай судлаачид таримал мөөгийг Монголын нөхцөлд хэрхэн тарималжуулах тухайг судалгааг хийдэг. Мөн монгол орны хөрсөнд ургадаг органик мөөгийг тарималжуулж, гадагш нь экспортлох зорилготой. Бид цаашид Монгол Улсын 21 аймаг, 9 дүүрэгт сүлжээ кластерыг байгуулж, тухайн орон нутагт ургадаг мөөгийг тарималжуулж, бүтээгдэхүүн болгох, дотоодын зах зээлийг хангахаас гадна гадагш гаргаж, дэлхийн зах зээлд монгол мөөг брэндийг бий болгох зорилт тавиад ажиллаж байна” гэв.

“Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөн 2026 оны арванхоёрдугаар сарын 31-нээр дуусгавар болох юм. Үндэсний үйлдвэрлэгчдийн хувьд “Алсын хараа” урт хугацааны бодлоготой уялдуулж “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөний дараагийн шатыг зарлан, 2050 оны хүртэл тогтвортой үргэлжлүүлэх нь зүйтэй гэсэн саналтай байгаагаа дээрх үеэр илэрхийлж байв.

Үндэсний хөдөлгөөнтэй холбогдуулан гарсан бодлого, шийдвэрүүд:

-Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн 2022 оны “Хүнсний аюулгүй байдлыг хангах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” зөвлөмж,

-УИХ-ын “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” 2022 оны 36 дугаар тогтоол,

-УИХ-ын Түр хорооны “Монгол Улсын Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” 2023 оны 02 дугаар тогтоол, 

-Засгийн газрын “Хүнсний хангамж, хөдөө аж ахуйн салбарын технологит ажлын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” 2023 оны 63 дугаар тогтоол тус тус амжилттай хэрэгжиж байна.

Үндэсний хөдөлгөөний хэрэгжилтийн явц:

-Жилийн 1.5 тэрбум төгрөгөөс доош борлуулалтын орлоготой аж ахуйн нэгжүүдийн орлогын албан татварыг 90 хувиар хөнгөлсөн,

-Үр тариа, төмс, хүнсний ногоо, сүү, жимс, жимсгэнэ, тэжээл, тэжээлийн ургамал тариалсан, мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэсэн эрчимжсэн тахианы аж ахуйн Орлогын албан татварыг 50 хувиар хөнгөлсөн,

-Хүнс, хөдөө аж ахуйн гаралтай түүхий эд боловсруулах зориулалттай, тухайн үйлдвэрийн үндсэн хөрөнгөөр бүртгэгдэх шинэ тоног төхөөрөмжийг 2027 он хүртэл импортын гаалийн албан татвараас бүрэн чөлөөлсөн,

-Дотооддоо тарьж борлуулсан үр тариа, төмс, хүнсний ногоо, суулгац, жимс жимсгэнэ, гурилыг НӨАТ-аас, дотооддоо үйлдвэрийн аргаар төхөөрч бэлтгэн дотооддоо борлуулсан тураг болон шулж ангилсан мах, боловсруулаагүй дотор эрхтэн, дайвар бүтээгдэхүүнийг НӨАТ-аас чөлөөлсөн,

-Дотоодын түүхий эдээр боловсруулж, дотооддоо борлуулсан хүнсний сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг НӨАТ-аас чөлөөлсөн,

-Импортын болон дотоодод борлуулсан хөдөө аж ахуйн зориулалттай шинэ трактор, комбайн, машин механизм, усалгаа, хүлэмжийн тоног төхөөрөмж, ойн болон шувууны аж ахуйн техник, тоног төхөөрөмж, бордоо, ургамал хамгааллын бодисыг 2025 он хүртэл НӨАТ-аас бүрэн чөлөөлсөн юм.